Bitwa pod Budą Zaborowską

Krzyż z wbitymi 76 gwoździami

Bitwa pod Budą Zaborowską - została stoczona 14 kwietnia 1863 r. pomiędzy wojskami powstańczymi dowodzonymi przez mjr. Walerego Remiszewskiego, a armią carską pod dowództwem gen. Bremzena i gen. Krüdnera.

Siły

Partyzancka armia powstańcza liczyła niemalże 300 ludzi. Byli to młodzi mieszkańcy stolicy, którzy uciekli przed branką. Oddział ten nazwano oddziałem "Dzieci Warszawy". W bitwie pod Budą Zaborowską stanęło naprzeciwko ok. 670 Rosjan.

Mam wrażenie, że popełniamy błąd nazywając tak oddział młodzieży warszawskiej. To oddział zorganizowany przez naczelnika Ludwika Żychlińskiego w pierwszych dniach lipca 1863 r.

Manewry

Kilka dni wcześniej oddział mjr. Walerego Remiszewskiego zgodnie z planem przebijał sie do miasta. Ze swojmi powstańcami doszedł aż pod wieś Wawrzyszew. Dostał jednak informację, że na przeciw z Warszawy wyszły oddziały rosyjskie. Wówczas zastosował manewr wycofujac się przez Stare Babice do Lipkowa. Następnie postanowił udać się ze swoim oddziałem w głąb lasu, w okolice Bud Zaborowskich. Rozbity obóz powstańczy został otoczony przez oddziały armii rosyjskiej, głównie przez jazdę kozacką.

Przebieg Bitwy

Bitwa nie trwała długo. Walka rozpoczęła się rankiem i trwała do ok. godziny 14.00. Powstańcy próbowali się ukryć w lesie, wśród drzew lecz siły nieprzyjaciela dopatły ich dość szybko. Dowódca sił polskich mjr. Walery Remiszewski zginął najprawdopodobniej od ciosu w głowę. Bitwa strona partyzancka przegrała.

Skutki Bitwy

Kamień ustawiony przez KPN (1963r.) w miejscu pola bitwy

W bitwie poległo powstańców w liczbie od 150 do 200 (w tym dowódca). Rosjanie zaś stracili tylko 50 żołnierzy. Jednocześnie była to pierwsza partyzancka bitwa w Puszczy Kampinoskiej, która na trwale wpisała się w tworzacą się idee walki partyzanckiej.

Upamiętnienie

W upamietnienie bitwy jeszcze w czasach powstania zaangażował się proboszcz parafii w Zaborowie ks. Kazimierz Wysocki. On opisał bitwę w ksiegach parafialnych oraz zoragnizował pochówek poległych. Ustawił drewniany krzyż w miejscu bitwy. Żołnierze carscy likwidowali to miejsce pamięci wielokrotnie. W 1915 r. usunieto drewniany krzyz, a na jego miejscu ustawiono krzyż żelazny. Krzyż stoi do dziś. W 1963 r. ustawiono w tym miejscu głaz ufundowany przez Kampinoski Park Narodowy.

Żródła

1. ks. Z. Skiełczyński, Bitwa pod Budą Zaborowską 14 kwietnia 1863, Warszawa.
2. A. Gładek, Dzieje szkoły i okolic (Zarys monograficzny), Izabelin 1988.
3. F. Marczewski, P. Petrykowski, Ł. Polak, Wspólnota dziejów, ludzi i miejsc pamięci. Gmina Izabelin, Warszawa 2010.
4. K. Nowiński, Śladami polskich bitew, Warszawa 2004.